Coen Ruijs is stellig: ‘Zonder data geen informatie en geen basis voor beleid. Onze partners VWS en RIVM hebben informatie nodig om advies te geven en goed beleid te kunnen maken. Om te kunnen voorspellen hoe de pandemie verloopt. Bijvoorbeeld om pieken te voorspellen, inzicht te krijgen of er een code zwart dreigt in de zorg. Het aantal positieve testen is daarvoor een van de belangrijke indicatoren geweest. We hebben met data mensenlevens gered, daar ben ik van overtuigd.’
Data om levens te redden, daarmee vat hij de essentie samen van de rol van IT en de programmalijn Informatievoorziening en Digitale Ondersteuning. Coen Ruijs, directeur Digitale Ondersteuning en Bas Vos, programmamanager Team Monitoring & COVID-19 Informatieadvies vertellen over de inrichting van het datalandschap, het gevoel van urgentie tijdens de pandemie en vooral: het belang van data.
Dataverkeerstoren voor corona
Coen: ‘Je zou kunnen zeggen dat wij voor de data zorgden om de coronapandemie te bestrijden. De landelijke coronabestrijdingsorganisatie is de dataverkeerstoren voor alles wat te maken heeft met coronadata. Een heel belangrijke taak.’ Maar wat betekent dat in de praktijk, hoe verzamel je die data en wat gebeurt daar dan vervolgens mee?
Bas Vos zet het even op een rijtje: ”We hebben in het begin van de coronacrisis een datalandschap ingericht. Om ervoor te zorgen dat de data van burgers die zich laten testen en later ook vaccineren zo snel en zo veilig mogelijk op de juiste plaats wordt afgeleverd. De data die via dat systeem bij ons binnenkomt gaat naar VWS, RIVM en de GGD’en. De testuitslagen gaan natuurlijk ook naar de burger. Daarnaast leveren we de data voor de CoronaCheck-app. Dat vertel ik nu alsof dat het vanzelfsprekend is dat dit gestroomlijnd werkt. Maar er is de afgelopen jaren behoorlijk wat aan vooraf gegaan om te komen waar we nu zijn.’
Tentje in een vliegende storm
Bas: ‘Tentje in een vliegende storm is wel een treffende metafoor voor ons werk. Een voorbeeld uit eigen ervaring: toen ik in december 2021 bij de organisatie begon, kon ik meteen vol aan de bak. We zaten in de aanloop naar, wat later bleek, een van de grootste pieken in het aantal besmettingen.
Weet je nog: die nieuwe variant van het coronavirus, omikron? ‘Superbesmettelijk! Het was echt alle hens aan dek toen. Maar meer dan tachtigduizend positieve testuitslagen per dag was te veel voor het systeem, waardoor er storingen ontstonden en achterstand in het uitvoeren van het bron- en contactonderzoek.
We hebben in intensieve samenwerking met IT-partner Performation keihard aan een technische oplossing gewerkt. Het team heeft veel avonden doorgehaald om opties te testen. Met succes. We hebben nu een robuust datalandschap, heel cool dat we daar toe in staat zijn. Want het is in no-time neergezet, eigenlijk kan dat niet zo snel.’
De gegevens van 17 miljoen Nederlanders beheren; een grote verantwoordelijkheid
Coen: ’Er is een grote prestatie geleverd als het gaat over stabiliteit van systeem en datalandschap. Niet alles ging altijd goed, dat is ook bijna onmogelijk. Maar als je kijkt naar beschikbaarheid, die is nu 99,7%. Dat is gezien de omvang en grootte van de systemen heel knap. Maar het gaat natuurlijk niet alleen om de stabiliteit van het datalandschap. We beheren een datalandschap waarin alles is opgenomen over corona. Testen, bron- en contactonderzoek, vaccineren, QR-code, noem maar op. Het zijn de gegevens van 17 miljoen Nederlanders. Dat is een grote verantwoordelijkheid die we in onze teams allemaal voelen.’
Hogere vaccinatiegraad met proactief uitnodigen
Er is veel werk verzet in de coronapandemie door de teams bij Informatievoorziening en Digitale Ondersteuning. Er is intensief samengewerkt met de programmalijnen Testen, Vaccineren en BCO. Wat is Coen en Bas bijgebleven, wat zijn de resultaten waar ze bijzonder trots op zijn?
Hier hoeft Coen niet lang over na te denken: ‘Als het gaat om wat we hebben neergezet mag het project ProActief Uitnodigen (PAU) niet onbenoemd blijven. De vraag die voorlag: is de opkomst hoger als je mensen een uitnodiging voor een vaccinatieafspraak stuurt met daarin al een voorstel voor een datum en tijdstip? We hebben een pilot hiervoor ingericht, het was technisch nog best lastig. Maar het werkt beter dan reguliere uitnodiging, er is een significant hogere opkomst als je mensen proactief uitnodigt. We hebben daarmee de vaccinatiegraad omhoog gekregen, een mooi resultaat.’
Bas: ‘Ik vind mpox overigens ook nog wel een mooi voorbeeld. In de zomer van 2022 hadden we te maken met een nieuwe uitbraak van het apenpokkenvirus. Er moest zo snel mogelijk een vaccinatieprogramma worden opgezet. Uiteindelijk is er gekozen voor de snelste en beste IT-oplossing die voorhanden was: een kopie van het coronavaccinatieprogramma. We hebben de vaccinatiecampagne voor apenpokken in drie weken live gekregen. En zo de GGD’en goed kunnen ondersteunen met registratie, planning en toeleiding.’
Werken aan oplossingen die ertoe doen
Bas blikt terug: ‘De dynamiek, de snelheid van werken in een complexe situatie was heel cool. We hebben als team met veel focus en professionaliteit gewerkt aan oplossingen die ertoe doen. Dat gedeelde gevoel van urgentie en indrukwekkende inzet heb ik nog nooit eerder zo meegemaakt.’
Coen beaamt dat: ’Als je ziet wat we bereikt hebben, dat heel gaaf. We hebben als de LCCB onze uiterste best gedaan om de GGD’en optimaal te ondersteunen. Zij hadden een heel lastige taak in de uitvoering, ik heb er veel bewondering voor hoe zij het uiteindelijk allemaal gerealiseerd hebben.’
